60 anayasasının getirdiği özgürlük dalgası, müzikten giyime kadar birçok şeyi değiştirmişti. 68 kuşağı barış, aşk, huzur, özgürlük başrolünde ise hippiler vardı. Kültürel ve politik durum kıyafetlerde ve hayatının her alanında değişimi gözler önüne seriyordu; koca kemerler, madalyonlar, İspanyol paça bol pantolon ve bandalar ile bir moda akımı başlatmış oldu.
9 ekim 1967 de Ernesto Che Guevara’nın La Higuera’da yakalanıp Bolivya ordusu tarafından öldürülmesi 68 kuşağının başlangıcı kabul edilir, ilki ise Fransa'daki Sorbonne Üniversitesindeki öğrenci isyanıdır, daha sonra 68 kuşağını başka bir yazıda ayrıntılı anlatacağım size, şimdi biz konumuza dönelim.
70’ler Türkiye’sinde önceden hatırladıklarımı anlatayım sonra genel olarak toparlarız. Benim hatırladıklarım, köyde sürekli sağa sola koşuşturup dururduk, kardeşim ve ablam ile yorulmak nedir bilmezdik, bir de babam, diğer amca ve anneler çok yaşlı gelirlerdi, onların yaşına gelmenin çok uzun zaman alacağını düşünür, bana imkansız gibi gelirdi, ama çok hızlı geçiyormuş zaman, o koşuşturma kadar kısaymış...
Tabii köyde bir televizyon yoktu radyoda her akşam ailenin tüm bireyleri, bazen de komşular ile arkası yarın dinler sonra da 'yarın ne olacak' diye yorumlar yapardık, komşuluk önemliydi, herkes haftada birkaç kere birbirine gider gelirdi, gitmemek hal hatır sormamak ayıp sayılırdı, bir de abim ve ablamın CHP - DP çekişmesi vardı, çocuk da olsam bana ilginç gelirdi...
Benim hatırladıklarım bunlar, bir de hatırlamadıklarıma bakalım. Bizde de üniversitelerde öğrenci hareketleri yoğunlaşmış ve eyleme dönüşmüştür. 1971 muhtırası ile ordu Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a bir muhtıra vererek istifaya zorlamışlardı. Türkiye Cumhuriyeti’nde ikinci ve emir komuta zinciri içinde ilk darbedir, nedeni ise 68 kuşağı öğrenci eylemleri, 15-16 haziran olaylarıdır. 9 mart 1971'deki Cemal Madanoğlu darbe teşebbüsü ekenomik ve siyasi istikrarsızlık bu muhtıraya neden gösterilmiştir, muhtıradan sonra Türkiye ne eski Türkiye ne de yasalar eski yasalar olmuştur.
12 mart 1971 muhtırasından bir süre sonra yakalan Deniz Gezmiş, Hüseyin İnal ve Yusuf Aslan intikam alınırcasına 6 mart 1972 idam edilmişlerdir bundan sonra da sol hareketlerdeki gençler öldürülmeleri ve tutuklanmaları durmamıştır; dedik ya müzikle eğlence yazacağız diye, dönelim biz konumuza...
1965 nüfus sayımında 2.293.823 olan nüfus 1970 nüfus sayımında 3.504.588'dir. Yani 1.210.765 kişi daha İstanbul’a göç etmiştir, nerede ise nüfusta yüzde 50 artış olmuştur. 70'ler tüpgaz ve yağ kuyrukları ile ünlüdür, komşuluklarıyla da, çocukların kapıya gelip müsaitseniz akşam size geleceğiz demesiyle de...
70'ler komşuluk ilişkilerinin çok yoğun yaşandığı yıllardır bir daha da hiçbir dönem eski komşuluklar olmadı, 70'lerin başında cumartesi de yarım gün okula gidiliyordu, uygulama 1974'de sona erdildi. Ayrıca lak lak diye oyuncağı da unutmamak gerek, kaynanalar dizisi 1974'de yayınlanmaya başladı, 70’lerin siyaseti ise Demirel, Ecevit, Türkeş ve Erbakan üzerinde şekillenmekteydi.
Tarkan, Karaoğlan, Teksas ve Tommiksi de unutmamak gerek, ayrıca yeşilçamın sektörden kaynaklanan ekonomik çıkmazlardan dolayı sex sinemaları ve sex filmleri furyası da 70’lerde başlamıştır, çoğumuz hatırlar 'kartal pendik gittik geldik, parçala beni Behçet, kendin pişir kendin ye, tak fişi bitir işi' gibi, ama bu Yeşilçam filmleri 70’lerde yoktur anlamına gelmesin...
Yeşilçam komik ve klasik filmlerin bir çoğunu 70'lerde yapmıştır. 70’lerin unutulmaz dizilerine de şöyle bir göz atalım, kaygısızlar, görevimiz tehlike , çarlinin melekleri, lassie , heidi (çizgi film) şeker kız candy, uzay yolu , kaçak, zengin ve yoksuldur.
Ayrıca ultrason cihazı olmadığı için çocuğun kız mı, oğlan mı olduğu bilinmeyen bir dönemdi. Diskolar hala modaydı karate filmleri ve Bruce Lee gönlümüze taht kurmuştu, iyi taraftaydı ve kötülerle savaşıyordu, araba olarak ta tabi ki murat 124'tü cin ali'yi, ayı oynatmayı ve leblebi tozunu da unutmamak gerek.
Dinlenen müzikler ise;
3 Hürel Hop Tirilom (1974), Ajda Pekkan Hoşgör Sen (1975), Ali Rıza Binboğa Yarınlar Bizim (1975), Alpay Fabrika Kızı (1970), Asu Maralman Bal Gibi Olur (1977) Anne Marie David Neşeli Gençleriz (1974), Atilla Atasoy Dilenci (1975), Aydın Tansel Günler Aylar (1975), Ayla Algan Koca Öküz (1975), Ayla Dikmen Nereye (1971),Ayten Alpman Ben Varım (1974) Barış Manço Kol Düğmeleri (1971), Banu Zalim (1974), Beyaz Kelebekler Sen Gidince (1975),Bilgen Bengü Kendine İyi Bak (1977), Bora Ayanoğlu Sevgi Varya (1978), Cem Karaca Tamirci Çırağı (1975), Cici Kızlar Delisin (1975), Edip Akbayram Aldırma Gönül (1977), Emel Sayın Feride (1971), Engin Evin Ahdede Vah Dede (1975), Erkin Koray Arap Saçı (1976), Erol Büyükburç Dudaklarımda Şarkısın (1974) Erol Evgin Deli Divane (1974), Ersan Erdura Sensiz Saadet Neymiş (1977), Esin Avşar Zühtü (1977), Funda Çaresizim (1976), Füsün Önal Ah Nerde (1977), Gökben Aşk Dediğin Laftır (1975), Gülden Karaböcek Sürünüyorum (1978), Işıl German Biliyorum Sensin O (1977), İlhan İrem İşte Hayat (1977), Kenan Çillim Çillim (1974), Melika Demirağ Arkadaş (1975), Moğollar Ala Geyik Destanı (1972), Neşe Karaböcek Artık Sevmeyeceğim (1970), Nil Burak Birisine Birisine (1975), Nilüfer Dünya Dönüyor (1974), Seyyal Taner Sarmaş Dolaş (1976), Sezen Aksu Kaybolan Yıllar (1978), Şenay Hayat Bayram Olsa (1973), Tanju Okan Kadınım ve Öyle Sarhoş Olsamki (1975), Tülay Özer İkimiz Bir Fidanın (1975) Uğur Akdora Hayırdır İnşallah (1976) Yaşar Güvenir Yanlızım Ben Çok Yanlızım (1979), Yeliz Yalan ve Bu Ne Dünya Kardeşim (1975), Yeşim Olmaz Böyle Şey (1974), Zafer Banu Hülya Çikolata Sevgilim(1974)
Listeyi uzun tuttum, lütfen sıkılmayın, her sanatçıdan bir şarkı yazmaya çalıştım. Nedeni ise müzik olarak ne kadar üretken bir dönem olduğunu göstermek adına bunu yaptım.
70ler ayrıca gazinoların da tavan yaptığı bir dönemdir, kimler yok ki kadrolarında? Yeşilçam’ın bir çok sinema sanatçısı bile var ve dolup taşmaktadırlar, dilim döndüğünce 70’lerin İstanbul’unu sinemalarını, müzİğini, yaşamını, komşuluğunu ve oyunlarını yazmaya çalıştım bu hafta da benden bu kadar...
Haftaya görüşürüz…