Ertuğrul ÖZKÖK
En etkililer arasına rahatlıkla Küçük İskender'i de koyabilirdim
Kafka'nın kahramanı Gregor Samsa, bir sabah uyandığında kendini dev bir böceğe dönüşmüş bulmuştu.
Sizce Gregor Samsa için dünyanın en etkili kişisi kimdir? Hiç kuşkusuz onu dev bir böceğe dönüştüren
kimse veya güç...
Ben de bir sabah uyandığımda, birisi bana 'En etkili 10 insan' kimdir diye sorsa, o 10 kişinin arasına rahatlıkla şair Küçük İskender'i de koyabilirdim.
Neden derseniz, bazı sabahlar onun iki üç dizesini okuduğu zaman, haleti ruhiyem değişebiliyor.
Biliyorum, bugün yapacağımız listede ne Küçük İskender'in, ne de Gregor Samsa'yı böceğe dönüştüren o kimse veya neysenin yeri yok.
Ama bir başka şey daha biliyorum. Türkiye'yi en çok etkileyen kişiler ve kurumlar arasında, herhangi bir sabah bizi böceğe dönüştürme gücüne sahip olanlar da var.
Birinci banko
RECEP Tayyip Erdoğan
İlerde Türkiye tarihi yeniden yazıldığında, hiç şüphesiz bir bölüm, Recep Tayyip Erdoğan'ın annesinin ölümünde sonra verilen gazete ilanlarıyla başlayacaktır. Cumhuriyet tarihinde hiçbir liderin annesinin ölümü böylesine geniş bir yankı bulmadı. Bunu Erdoğan'a duyulan sevgiye bağlayabilirsiniz. Ondan duyulan korkuya veya 'ona yakın görünme arzusuna' da. Hangisine bağlarsanız bağlayın, bu sosyolojinin arkasından çok etkili bir siyasetçi profili çıkar. Türkiye Cumhuriyeti'nin çok partili hayatında, hiçbir siyasi lider, Türkiye'nin gidişatını, kurumların ve insanların mukadderatını bu kadar etkileyemedi.
Ben yaptıklarının yüzde 70'ini derin bir hayranlıkla ve onayla izliyorum. Yüzde 30'unda ise hiç ama hiç mutabık değilim.
Sakin güç
BÜLENT ARINÇ
'Abilik' statüsü, en etkili insanlar arasında yer almak için kıstas sayılmayabilir. Bunun dünyada bir tek istisnası varsa, o kontenjanı da Bülent Arınç için kullanabiliriz. Türkiye'nin en etkili kişisi profilini Recep Tayyip Erdoğan'ın güçlü ve öfkeli belagatı yazıyorsa; onunkini 'sükunetin', hüzünlü bir 'tevekkülün' belagatı besteler. İniş çıkışları törpülenmiş, daha doğrusu çok iyi ayarlanmış bir belagattır bu. 'Sakin güç' kavramı, siyasette doruğa çıkma yollarından biriyse, onun prototipi Bülent Arınç'tır. Onu, Yeni Türkiye'nin en etkili 10 insanı klasmanında ikinci sıraya oturtuyorsak da, bilinmelidir ki; birlikte yürünen yollar, en kritik anlarda sıklaştırılan saflar, en gerekli yerlerde, fedakarca liderin önüne siper edilmeler ve bir de bütün bunlara eklenenen o Ahilik gibi 'abilik', Arınç'ın numarasını 1.5'a terfi ettirir. O, hiç beklenmedik bir anda yapılan serin bir konuşmayla, bir olayın akışını değiştirebilir.
En muktedir servisin başı
ÖMER ALTIPARMAK
Solcu olsun, ülkücü olsun. Veya İslamcı. Bugün 50'li, 60'lı yaşlara gelmiş ve siyasetle ilgilenmiş her Türk'ün en kâbus şehir efsanesi, aralarına girmiş bir MİT ajanıdır. MİT dönemi kapandı. Şimdi 'İstihbarat' dönemi açıldı. Günümüzün en büyük kabusu ise 'telefon' daha da önemlisi 'ortam dinlemeleri.' İşte o en muktedir servisin başındaki insan, Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanı Ömer Altıparmak'tır. Yeni Türkiye'nin en etkili 10 kişisinden biridir. Kimin dinleneceğine, nasıl dinleneceğine, nelerin savcıların önüne konacağına, ona bağlı istihbarat birimleri karar verir. Ülkenin huzuru için çok yararlı işler yapar, darbeciyi, çeteciyi, mafyayı, teröristi ortaya çıkarır. Bazen de kişilerin hayatını kaydıracak şeyler yapar.
Yeni rejimin kılıçları
ÖZEL YETKİLİ SAVCILAR
İsimleri birden fazla. Çoğu İstanbul'da Beşiktaş Adliyesi'ndedir. Çok güçlü yetkilerle donanmışlardır. Yeni Türkiye'nin en muktedir insanları hakkında hazırlanacak her listenin ilk 5'inde mutlaka yer alabilecek yetkilere sahiptirler. Açtıkları davalarla Türk demokrasisinin yerleşmesinde devrimci sayılabilecek soruşturmalara imza attılar. Ama aynı zamanda, çekinen, korkan, sinen Türkiye'nin temellerini de attılar. Sadece 'suç işlediğini' iddia ettikleri insanlarınki değil, aynı zamanda onunla ilgisi olmayan periferik insanların da kaderi onların elindedir. Eski rejimin kılıcı DGM'lerdi, yeni rejimin kılıcı ise özel yetkili savcılar ve mahkemeler oldu. Olağanüstü yetkilerini iyi mi yoksa kötü mü kullandıklarına, nerede çok iyi, nerede çok kötü kullandıklarına bugün değil, yarın karar verecek.
Ülkenin kaderiyle oynuyor
ABDULLAH ÖCALAN
Aslına bakarsanız, Türkiye'nin en etkili 10 kişisi listesinde ilk ikiye girmesi gereken kişidir. Bu kadar alt sıralara düştüyse, nedeni içimizdeki soru işaretleridir. İkiye bölünmüş bir Türkiye'de, büyük tarafın en büyük 'canavarı', küçük tarafın ise 'en büyük kahramanı'dır. İster öyle, ister böyle; sansürsüz, gerçekçi bir liste yapacaksanız, onu dışarıda bırakamazsınız. Hapsedildiği bir adadan Türkiye'nin kaderi ile bu kadar etkili bir şekilde oynayabilen başka bir örnek yoktur. Aynı ülkede kötü adamlar listesinde birinci sıraya, öteki tarafta da iyi adamlar listesinde birinci sıraya konulabilir. Ama ihmal edilemez. Öylesine tartışmalı bir kimliktir ki; bu listeye girmesi bile çok ince elenip, çok sık elenmiştir.
Derin saygı ve şüphe
FETHULLAH GÜLEN
Türkiye'de 'cemaat' kelimesinin lügat manasını değiştiren insandır. Ağlayan bir insan suretinin arkasına kurduğu güç imparatorluğu onu kendiliğinden listenin ilk 10'una sokuyor. İzmir'de Hisar Camii'inde başlayan ve başlarda büyük haksızlıklıklarla hırpalanmış bir şahsiyet, bugün Türkiye'nin gözünde bambaşka bir manaya bürünmüştür. Etkisinin kaynağı derseniz: Türkiye'nin bir bölümünün gözünde derin bir saygı ve sevgi. Bir bölümünün gözünde ise, derin bir korku ve şüphedir... Ama etki etkidir... Onsuz bir liste eksik kalacaktır.
Yeni erkek baharı
KIVANÇ TATLITUĞ
O bir profil. Hem güzel, hem yakışıklı. Daha doğrusu, 'Kadın için güzel, erkek için yakışıklı ifadesi kullanılır' kalıbını kıran karakterdir. Bölgede yükselen Türk dizi film sektörünün, tartışmasız kralıdır. "Sadece bir film karakteridir" deyip geçemezsiniz. 'Kuzey Güney' dizisinde, yakışıklılık ve güzelliğine eklediği oyunculuk kabiliyetiyle, eğlence sektörünün en etkili rol modeli haline dönüşmüştür. Moderndir ama bir tarafıyla da erkekte değişmemesi arzu edilen özelliklere sahiptir. Muhafazakâr havası vardır, ama Behlül haliyle, yerleşik ahlaka da isyankârdır. Karışık ruh halini temsil eder; o yüzden her karmaşık ruhu etkiler. Göksel Arsoy nasıl ki 60'lı yıllara 'yeni Türk erkeği' damgasını vurmuşsa, o da 2000'lerin Ortadoğu ve Balkanları'na, 'yeni erkek baharını' getirmiştir.
Türk futbolunda milat
AZİZ YILDIRIM
Türk futbolunun kitabı yeniden yazılacaksa, önsözünü de bitiş bölümünü de o yazacaktır. Dışarıda olmuş, cezaevine girmiş, hiç fark etmez. Tarihi boyunca Türk futbolunu en çok etkilemiş ve etkilemeye devam eden kişidir. Futbolu toprak zeminde oynanan basit bir oyun olmaktan çıkarıp, devasa bir 'entertainement' çağına sokmuştur. Futbol kulübü başkanlığının kurallarını o koymuştur. Bazılarını olumlu etkilemiş, bazılarındaysa, 'bütün kötülüklerin anası' hissi uyandırmıştır. Ama öyle düşünen de böyle düşünen de şunu kabul etmiştir: Türk futbolunda bir milattır. Bu alemde artık bir 'Aziz Yıldırım öncesi' bir de 'Aziz Yıldırım sonrası' vardır.
Zeka ile esprinin kudreti
ALİ SABANCI
Türkiye'de hiçbir işadamı onunki kadar genç yaşta ve onunki kadar meydan okuyarak yükselmedi.
- 'Sabancı' gibi, Türk kapitalizminin en büyük iki hanedanından birinde dünyaya gelmiştir. Başarının bilinen bütün dikensiz yolları ona en yüksekleri vaat ederken, 30'lu yaşlarının başında kendi işini kurmuştur.
- Herkes, havacılık sektörü öldü derken bu sektörün kurallarını yeniden yazmıştır.
- Ekonomi dünyasına olağanüstü güzellikte teatral bir hava getirmiştir. Kendisine yumurta atılması pahasına gençlerin arasına girmiş, televizyon ekranlarına çıkmış; iş dünyasında 'zeka' ve 'espri'nin kudretini herkese ispat etmiştir.
- Kılığı kıyafeti, davranışları, belagatıyla, bazılarının 'patavat' sandığı basmakalıp yargıları, işadamı kilişelerini alt üst ederek, genç nesillere bir rol modeli sunmuştur.
Genç kalma kraliçesi
AJDA PEKKAN
10 yıla damga vurmak, bir sanatçının kalıcı olmasına yeter. Ajda Pekkan üst üste dört ayrı 10 yıla damgasını vurdu. Ama Ajda Pekkan'ı Türkiye'nin en etkili 10 kişisi arasına sokan özelliği sadece şarkıcılığı değildir. O Türkiye'ye 'genç kalma' arzusunu ve ihtirasını aşılayan kişidir. Türkiye'de uzayan hayatın en etkili 'gençlik koçu' odur. Orta yaşlı nesillere genç kalmaya çalışmanın, estetik müdahalenin ayıp olmadığını göstermiştir. Genç nesillere, hayata genç ve dinamik biçimde asılmanın raconunu öğretmiştir. Onun etkisini sadece kadınlar değil, erkekler de fark etmeden hissetmişlerdir. Ajda Pekkan hepimiz üzerinde en etkili 'genç kalma filozofu'dur.
ISSIZ ADAM MAHALLESİNDEN
Hep, kendime bir 'Issız Adam mahallesi' yarattığımı ve Tür
kiye'nin ön sokaklarına çıkmadan burada yaşadığımı söylüyorum. İşte sadece kendime ait o arka sokakların en etkili 10 listesi de şu...
1 FERZAN ÖZPETEK
Hepimizin içindeki en gizli odaların kapılarını araladığı için.
2. ALEX DE SOUZA
Türk futboluna asil duruşu, duran toplara sürpriz vuruşu getirdiği için.
3. CEM YILMAZ
Türk stand up'ını modern çağa soktuğu, zekası ile günlük hayatı vasatlıktan kurtardığı için.
4. MUHTAR KENT
Gözünü en yükseklere diktiği, insana dokunuşu, üretim ve pazarlama kadar önemli kıldığı için.
5. KÜÇÜK İSKENDER
Kavramları, anlık hezeyanları keskin bir bıçak gibi şiire soktuğu; şiiri sabah kahvesininin turnusol kağıdı haline getirdiği için.
6. SEZEN AKSU
Hüzünü ihtiyaç haline getirdiği, hepimizi her gün aşık olmaya tahrik ettiği için.
7. SERDAR ERENER
İçimizdeki hergeleyi hep fıştıkladığı için.
8. GALİP YORGANCIOĞLU
Rakıyı viski mertebesine terfi ettirdiği, Fransız şarabını Türk damağına aranje ettiği, bir ona, bir buna satıp, şirket değeri artırma yolunu gösterdiği için.
9. MURAT VARGI
Geçen yüzyılın en büyük devrimlerinden biri olan GSM iletişimini herkesten önce fark ettiği için.
10. Y. BÜYÜKERŞEN
Sıradan bir Anadolu şehrinden bir Avrupa şehri yarattığı; denizsiz şehirlere okyanus hayallerini kabul ettirdiği için.