Fahiş zamlar ve yüksek vergi oranları nedeniyle Türkiye’nin milli içkisi rakıda tüketim azalıyor. 2011’de Türkiye’de 48 milyon litre civarında olan rakı satışı 2022’de 38 milyon litre seviyesine geriledi.
Yılbaşından bu yana rakıya yüzde 32, son bir yılda ise yüzde 65’ten fazla zam geldi. Hesaplamalara göre 1 litrelik rakıdaki her 4 kadehten 3’ünün parası devletin kasasına vergi olarak gidiyor. Vergi uzmanı Ozan Bingöl’e göre 7 Ekim’den itibaren alkol oranı yüzde 45 olan bir 70’lik rakının vergisiz fiyatı 174.37 lira. 266.47 TL ÖTV ve 88.16 TL KDV eklenince fiyat 529 liraya yükseliyor. Yani yurttaş 174 liralık bir ürüne yaklaşık 355 lira vergi ödüyor. 100’lük rakının fiyatı 789 liradan 799 liraya çıkarken marka ve çeşidine göre fiyat 920 lirayı aşıyor. Türkiye’de toplam alkollü içki tüketimi ise 1 milyar litre civarında. Yüksek alkollü içkiler sektöründe uygulanan vergiler dolayısıyla kayıtdışı üretim de cazip hale geliyor.
181 MİLYAR TL BEKLENTİSİ
Alkollü içeceklere gelen üst üste zamlar, kamu için önemli bir gelir kalemi. Öyle ki 2022’de alkol ve tütünden elde edilen özel tüketim vergisi (ÖTV) geliri, 145 milyar liraya yükseldi. Bütçe kanununa göre bu yıl alkollü içkilerden 55 milyar 507 milyon TL, tütün mamullerinden 126 milyar 146 milyon TL vergi geliri bekleniyor.
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı’nın verilerine göre 2004’te 44 milyon 167 milyon litre olan rakı satışları 2021’de 37 milyon 472 bin litreye geriledi. Geçen yıl iç piyasaya satılan rakı miktarı ise 38 milyon 510 bin litre oldu. Üreticiler iç piyasadaki düşüşü telafi etmek için ihracata ağırlık veriyor. Ancak burada da reklam ve tanıtım yasakları nedeniyle istenilen başarı elde edilemiyor. 2004’te 2 milyon litre civarında olan rakı ihracatı bu yıl 4 milyon litreyi aştı. İç piyasada şarap satışları ise son bir yıldır düşüyor. 2021’de 83 milyon 393 bin litre olan şarap satışı 2022’de 80 milyon litreye geriledi. Bira satışları ise ilk kez 1 milyar litrenin üzerine çıktı. 2004’te bira satışı 813 milyon litreydi. Bu da aslında son 19 yılda bu alanda kayda değeri bir artış olmadığını ortaya koyuyor.
TALEP İTHALE KAYDI
Vergi avantajı nedeniyle ithal içkilerin satışında artış eğilimi var. 2004’te Türkiye toplam 1 milyon 867 bin 673 litre viski ithal ederken 2022’de bu miktar 22 milyon 779 bin litreye yükseldi. Votka ithalatı da 2021’de 4 milyon litre iken geçen yıl 5 milyon litreyi aştı. 2021’de 1 milyar 122 milyon litre olan alkollü içki satışı yaklaşık yüzde 9 artışla 2022’de 1 milyar 230 milyon 597 bin litreye çıktı.