Türkiye’de kira fiyatları açıklanan enflasyonun üzerinde hızlı bir şekilde arttı. Evlerin çoğu ‘elverişli konut’ kriterlerine uymuyor ancak kira fiyatları fahiş oranda. Bununla birlikte öğrencilerin barınabileceği yurt sayıları da yeterli değil. Özel yurtların fiyatları da ciddi oranda zamlandı.
Konuttaki bu fahiş fiyat sorunu gündemdeki sıcaklığını korurken, işyeri sahipleri ve kiracıları da istisnai yasal düzenlemelerinin bu süreçten nasıl etkileceği konusunda kararsız.
Kira hukukuna ilişkin soruları Bursa Barosu avukatlarından Olcay Göçüm, Hürriyet’ten Oya Armutçu’ya yanıtladı.
TÜFE oranında artış, işyeri kiraları için geçerli mi?
Kira parasının tespit ve ödenmesine ilişkin kiralardaki artışı TÜFE oranıyla sınırlayan düzenleme (Türk Borçlar Kanunu’nun 344. maddesi) yasayla (6353 sayılı yasa) ‘kiracının tacir ve kiralayanın işyeri olması’ şartıyla sekiz yıl süreyle ertelenmişti. Yasada öngörülen bu sekiz yıllık erteleme süresi 1 Temmuz 2020’de sona erdi.
1 Temmuz 2020’ye kadar nasıl artış yapıldı?
Yasal değişiklik (6353 sayılı yasa) gereği, ‘kiracı tacir ve kiralanan işyeri’ ise 1 Temmuz 2020 tarihine kadar yapılacak kira artışlarında TÜFE oranında artış değil 18 Kasım 1964 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı gereği bir+üç yıllık süre boyunca sözleşmede yer alan artış şartı uygulandı. Bir+üç yıllık, yani toplam dört yıllık süre dolmuş ise kira parası emsal rayiçler dikkate alınarak hak ve nesafete göre tespit edilip ödenmesi gerekmekteydi.
İşyeri kiraları yönünden erteleme hükmü gereği 1 Temmuz 2020 tarihine kadar işyeri kiracısı tacir ise sözleşmede yer alan artış şartı kiracı açısından bağlayıcı, kiralayan açısından bağlayıcı değil.
İşyeri kiralarında da artık TÜFE oranları mı geçerli?
İşyeri kira sözleşmelerinde artık konut kiralarındaki gibi TÜFE artış oranının altında artış oranı kararlaştırabilir. Ancak TÜFE artış oranının üstünde artış oranı kararlaştırılamaz. Örneğin TÜFE yüzde 14.55 (2021 yılı için kanuni kira artış oranı) kira sözleşmesinde artış oranı yüzde 30 ise yüzde 14.55 aşan artış oranı, yok hükmünde kabul edilmelidir. Bu kanuni düzenlemenin amacı, kiracının korunması.