Ayşın Akyarlı Savatlı / Medyafaresi.com / New York
Suudi Arabistan Prensi Muhammed Bin Salman’ın gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın 2018 yılında İstanbul Suudi Arabistan Konsolosluğu'nda cinayete kurban giderek öldürülmesinden sorumlu olduğunu belirten CIA istihbarat raporu kamuoyuyla paylaşıldı.
CIA Direktörü Avril D. Haines imzalı rapora göre, Kaşıkçı cinayeti Prens Salman’ın onayıyla gerçekleştirildi. Raporda Prens Salman’ın sorumluluğu dışında, Kaşıkçı’yı öldürenin kim olduğu, cinayete kimlerin karıştığı da açıklanıyor. Ayrıca operasyon ile ilgili Prens Salman’ın bildiği detaylara yer veriliyor. Rapor, Prens Salman’ın cinayet emrini verdiğini vurguluyor.
Raporda, 2017 yılından beri Prens Salman'ın Suudi Arabistan'daki güvenlik ve istihbarat birimlerini kontrol ettiği söylendi. Prens'in danışmanlarından birinin operasyonla ilgili olduğu da vurgulandı. Cinayeti gerçekleştiren 15 kişilik gruba doğrudan Prens için çalışan kişilerin dahil olduğu da anlaşılmıştı. Ayrıca 7 kişilik bir diğer grubun da Prens Salman'ın özel personellerinden olduğu belirtildi. Tüm bu gruplarda bulunan kişilerin isim listesine CIA raporunda yer verildi.
CIA’in değerlendirme raporunda esas aldığı bazı kanıtlar gizli tutulmaya devam etti. Bu kanıtların içinde, CIA’in, Türk istihbaratından edindiği, İstanbul Suudi Arabistan Konsolosluğu’ndaki cinayet esnasındaki ses kayıtları da bulunuyor.
CIA raporunun paylaşılması, Biden yönetiminin Suudi Arabistan ile yaşanacak tüm diplomatik sorunları göze alarak, cinayetin aydınlatılmasını ve Prens Salman’ı izole etmek isteğini kanıtladı. Cinayete yönelik hiçbir bilgi ve istihbarat, Başkan Trump döneminde açıklanmamıştı.
Kamuoyu ile bugün paylaşılan rapor, yaklaşık bir yıl önce, İstihbarat Ajanslarının sonuç raporlarının kamuoyu ile paylaşılmasının zorunlu olması konusunda yasanın Amerikan Kongre’sinde geçmesi sonrası hazırlanmıştı.
59 yaşındaki Cemal Kaşıkçı, Suudi Arabistan hükümeti ile ilgili önemli bilgilere sahip, Amerika’nın Virginia eyaletinde yaşayan ve Washington Post gazetesinde çalışan köşe yazarı ve gazeteciydi.
2 Ekim 2018’de nişanlısı ile evlenmek için gereken evrakları almak amacıyla gittiği İstanbul Suudi Arabistan Konsolosluğunda Suudi Arabistan’dan gelen bir tetikçi tarafından öldürüldü. Kaşıkçı’nın bedeni cinayet sonrasında vahşice parçalandı ve cesedi asla bulunamadı. Cemal Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cengiz ABD’de Suudi Arabistan aleyhine dava açtı.
Konu ile ilgili Suudi Arabistan’da görülen davada başlangıçta sekiz kişi suçlu bulunmuş ve beşi ölüm cezasına çarptırılmıştı. Ardından Kaşıkçı’nın oğullarından birinin affetmesi üzerine ölüm cezaları hapis cezasına çevrilmişti.
Türk istihbaratı, cinayete ilişkin görüntü videosunu dönemin CIA Başkanı Gina Haspel ile paylaşıp izletmişti. İlgili videonun CIA raporunda açıkça paylaşılmamasının nedeni olarak Ankara’nın tasnif için onayının gerektiği belirtildi. CIA’in bütün detayları açıklamamasının bir diğer nedeni ise istihbaratlarını elde etme yönteminin anlaşılmasını istememesinden kaynaklanıyor.
Başkan Biden, rapor yayınlanmadan bir gün önce Suudi Arabistan Kralı Salman ile telefonda görüşmüştü.
Biden, uzun süredir Suudi Arabistan’ı insan hakları ihlalleri konusunda sorumlu tutan açıklamalar yapıyordu. Başkanlığa gelir gelmez, Suudi hükümeti ile ihtiyatlı bir ilişki içine girerek, Suudilere silah satışını sınırladı ve Yemen’deki savaşa verilen desteği kesti.
Rapor sonrası ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 76 Suudi'ye vize kısıtlaması getirildiğini açıkladı.
Blinken, bundan sonra başka topraklarda, yabancı hükümetler adına gerçekleştirilecek gazeteci ve aktivistlere yönelik saldırılara karışan tüm yetkililere yönelik vize kısıtlaması uygulanacağını; uygulanacak bu ambargonun adının "Kaşıkçı Yasağı" olacağını söyledi. ABD'de yeşil kart olarak bilinen, oturum ve çalışma vizesine sabip gazeteci Kaşıkçı'nın anısı, bu şekilde yaşatılmak isteniyor.