Hürriyet'ten Ece Çelik, gece 22.00-05.00 saatleri arasında farklı otobüslerde yolculuk yaparak durumu test etti. Ancak ne şoförlerin ne de kadın yolcuların uygulamadan haberi vardı. İşte Çelik'in aldığı yanıtlar...
Kuzguncuk’tan bindiğim otobüste şoförden genel trafiği riske atmayacak ama durak olmayan bir noktada inmek istediğimi söyledim. Şoförden aldığım yanıt netti: “Durağı bekle abla.”
Saat 23:40 - "Ceza yiyebilirim"
Çengelköy’den bindiğim otobüste bulunan iki kadından biri benim. Diğer kadın yolcuya İETT’de dört yıldan bu yana uygulamada olan durak dışı inme hakkından haberdar olup olmadığını soruyorum. 28 yaşındaki Ferda Hanım, Antalya’da bu uygulamaya geçildiğini duyduğunu ancak İstanbul’da da olduğunu bilmediğini söylüyor ve ekliyor, “Şimdi şoförü zora sokmaya gerek yok. Durakta iner, evime yürürüm.”
Ben yeniden durak dışında bir noktada inmek için şoförün yanına yaklaşıyorum. Bu kez otobüs şoförü eğer durak dışı durursa ceza yiyeceğini söylüyor.
Saat 00:08 - "Böyle bir şey duymadım"
Yeniden otobüsteyim. Otobüs şoförüne müsait bir yerde indirip indiremeyeceğini soruyorum. Yine ret cevabı alınca şoföre geceleri kadınların istedikleri yerde inebilmesi gerektiğini hatırlatıyorum. Şoförden aldığım yanıt, “Ben öyle bir şey duymadım. Ama biz yardımcı olmaya çalışıyoruz tabii ki. Şu ileride durayım, inersin.”
"Talimatta açıkça var"
Konuyla ilgili görüştüğümüz Otobüs İşletme Dairesi Başkanı Ayhan Ayvaz, tüm şoförlerin bu uygulamadan haberdar olduğunu savunarak şöyle dedi: “Tüm şoför arkadaşımızın elinde ‘Şoför acil durum, çalışma, uygulama talimatı’ var. Talimatta açık olarak bu uygulama yer alıyor. Kadınlar haftanın yedi günü gece 22.00’den sabah 05.00’e kadar durak haricinde trafiği tehlikeye atmayacakları noktalarda inebilir. Yılda iki kez şoför arkadaşlara verilen periyodik eğitimlerde de bu husus tekrarlanıyor. İstanbul’da halihazırda 6 bin otobüs çalışıyor. 3 bin tanesi bize ait, 3 bin tanesi özel taşımacılık. Ama tüm şoför arkadaşlar bu karardan sorumlu. Kendilerine bu bilgi tebliğ ediliyor.”
Şoförler habersiz
Saat 01.00’e kadar üç farklı otobüste deneme daha yapıyorum. Bindiğim otobüs şoförlerinden hiçbirinin uygulamadan haberdar olmadığını öğreniyorum. Kadınların geceleri “otobüsten istedikleri yerde inebilme” uygulamasına geçen şehirler arasında Ankara, Edirne, Kocaeli, Antalya, İzmir, Eskişehir, Diyarbakır ve Muğla bulunuyor.
‘Kadına şiddetle mücadelede şart"
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü de belediyelerin bu konuda olumlu adımlar attığını ancak kadınların geceleri güvenle yürüyebileceği şehirlere sahip olmak için uygulamada da bu kararların hayata geçmesi gerektiğini söyledi. Güllü açıklamasının devamında şöyle konuştu:
“Bu uygulamalar kadınların güvenliği için çok önemli. Son olarak Antalya’da evine gitmek üzere otobüsten inen Lale U., kendini polis olarak tanıtan bir erkeğin tecavüzüne uğradı. Lale evine daha yakın bir noktada inebilseydi belki de bu olay yaşanmayacaktı.
Yerel yönetimlerin attığı bu adımlara herkesin katkı sunması gerekiyor. Güvenli şehirlere ulaşmamızın en önemli noktası İçişleri Bakanlığı ve yerel yönetimlerin koordineli çalışması. KADES ve Kırmızı Işık gibi uygulamalar daha da yaygınlaşmalı. Görevliler koordineli çalıştıkça, tüm görevliler ve kadınlar bu uygulamalardan haberdar oldukça kadına şiddet olaylarının önüne geçmede yol alabiliriz.”