"İlk seks partime gittiğimde prezervatif kullanılması konusunda ısrarcı oldum" diyor Selim, Londra'da yaşayan, 30'lu yaşların ortasında bir eşcinsel.
10 yıl önce Türkiye'den İngiltere'ye taşınmış. BBC'ye farklı bir isimle konuşmayı kabul etti:
"Partnerlerimle, çöpçatanlık uygulamalarında tanışıyorum, bir gün biri beni bir partiye götürdü. Yaklaşık 10 erkek daha vardı, bol bol uyuşturucu ve seks. Hoşuma gitti."
Selim her zaman kendini korur, kendine bakardı. Ama davet edildiği partilerden birine ağır bağımlılık yapan uyarıcı ilaç 'kristal metamfetamin' alarak gitti. Hiç prezevatif kullanmadan üç farklı erkek beraber oldu.
Acil önlem
"Hiç kimse prezervatif kullanmıyordu" diyor Selim ve ekliyor:
"Ben de onlara uyup kullanmadım ama Pep hapı kullanabileceğim aklımın hep bir köşesindeydi".
Erkeklerle cinsel ilişkiye girenlere düzenli HIV tedavisi görmeleri tavsiye ediliyor.
Pep, HIV virüsünü vücuda girdikten sonra etkisiz hale getiren hapla acil tedavi yöntemi için kullanılan tanımlama.
Selim, grup seks partisinden bir gün sonra kliniğe gitti ve neler olduğunu anlattı. AIDS hastası olup olmadığını bilmediği biriyle anal seks yapmıştı.
Klinik, Selim'e Pep tedavisi uygulamaya başladı. 28 gün boyunca günde iki adet bu güçlü haplardan alması tavsiye edildi.
Sağlık yetkilileri Pep tedavisinin %100 etkili olduğunu söylemiyor ama yalnızca son çare olarak öneriyor.
Prezervatifler yırtılabilir
Asıl önemli olan, tedaviye en kısa sürede başlanması. Risk taşıdığı düşünülen ilişkilerden sonra 72 saat içinde alınması gerekiyor. Bu hap İngiltere'de acil tedavi yöntemi olarak ücretsiz temin edilebiliyor.
AIDS, 1980li yıllarda dünya genelinde yayılmaya başladı.
Selim, Pep hapı aldığı ilk günler mide bulantısı yaşadığını ama ciddi yan etkileri olmadığını söylüyor. Daha sonra HIV testi oldu ve negatif çıktı.
Hiç kimse Pep'in enfeksiyonu tamamen vücuttan çıkarabileceğini kesin olarak söyleyemiyor ama Selim, acil tedavi yöntemi olduğunu bilmenin rahatlatıcı olduğu hissinde.
"Memleketim Türkiye'de Pep hapı alan eşcinsel var mı bilmiyorum .Ama düşünün, prezervatifler yırtılıyor. Kazalar oluyor. Kadın veya erkek olun. Ne yapacaksınız?"diyor Selim.
Son yıllarda HIV tedavisinde ilerlemeler sağlandı ama ilaçlara ve bilgiye erişim ülkeden ülkeye değişiyor.
Enfeksiyon oranlarında düşüş
HIV virüsü kapanlara verilen antiretoviral ilaçlar, sağlıklı ve üretken olmalarını sağlıyor.
Dünya Sağlık Örgütü Afrika Bölgesi, 2016'da 25.6 milyon kişinin HIV virüsüyle yaşadığını duyurdu.
Bugün, Dünya AIDS Günü.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), AIDS hastalarından yalnızca yüzde 54 yetişkinin ve yüzde 43 çocuğun antiretoviral terapi görebildiğini söylüyor.
Durumun en kötü olduğu bölge, Sahra Çölü'nün güneyindeki Afrika ülkeleri.
WHO verilerine göre, yeni AIDS hastalarının neredeyse üçte ikisi Afrika bölgelerinde yaşıyor.
Ama dünya genelinde AIDS hastalarının sayısının azaldığı belirtiliyor. 2000-2016 yılları arasında HIV virüsü kapanların oranı yüzde 39 oranında düştü, HIV'den bulaşan hastalık nedeniyle yaşanan ölümlerin sayısıda üçte bir oranında azaldı.
Bu düşüş Londra'daki eşcinseller arasında da görülüyor.
Pep'ten Prep'e
Londra'nın en büyük beş cinsel hastalık kliniğine göre, 2014-2015 arasında erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler arasında HIV teşhisi konanların oranında yüzde 32 düşüş oldu.
Prep, HIV virüsünün çoğalmasını engelleyen hücreleri koruyor.
Bu düşüşün nedenlerinden birinin Prep tedavisi olduğu düşünülüyor.
Prep, HIV virüsü ile karşılaşılırsa vücuda yerleşmesini önlemeyi hedefleyen günlük hapla tedavi yöntemi. Pep ise HIV virüsünü vücuda girdikten sonra etkisiz hale getiren hapla acil tedavi yöntemi.
Selim şimdi Prep kullanıyor. Acil tedavi yöntemi olarak Pep almaya gittiği klinikte HIV uzmanlarıyla konuşmuş. Korunmasız cinsel ilişkiye girenler artınca o da güvenli seks yönteminde ısrarcı olamamış.
'Özgürlük'
Selim daha sonra Prep tedavisine başlamış. Düzenli olarak HIV testi yaptırıyor ve negatif. Klinik Selim'i ayrıca madde bağımlılığı sorunlarıyla ilgili danışmanlık hizmetiyle iletişime geçirdi.
Matt Cain
Prep, tek bir tablet. günlük ya da "etkinlikten etkinliğe" alınıyor. Sınırlı bir zaman diliminde cinsel ilişki öncesi ve sonrası alınabiliyor.
Her iki yöntemin de, yüksek risk gruplarında olup korunmasız seks yapanları korumada etkili olduğu görüldü.
AIDS tedavisine başlamak için bireyin HIV pozitif olduğunun teyit edilmesi ve böbrek sağlığı için düzenli olarak kan testleri yapılması gerekiyor.
İngiliz eşcinsel dergisi Attitude'ün editörü Matt Cain, bahar aylarından bu yana Prep hapı alıyor ve hapın yaygınlaşmasını destekliyor.
Cain, "Ben AIDS korkusunun eşcinsel erkeklerde yaygın olduğu 80'li ve 90'lı yıllarda büyüdüm. Eşcinsel ilişkinin sonuçları birçoğumuz için korku ve utançtı" diyor.
Sanal ilaçlar
Cain, Prep tedavisinin eşcinsel erkeklerin korkusuz cinsel hayata kavuşabilmeleri için önemli olduğunu düşünüyor.
"Geçmişte hatalarım oldu. Pep almak zorunda kaldım ama şimdi cinsel hayatımda korkuya yer yok" diyor Cain.
Sağlık uzmanları HIV'ye karşı ucuz ve güvenilir yöntem olarak prezervatif kullanımını öneriyor.
Ama Prep tedavi yöntemi de risk faktörü içeriyor. Aslında bir araştırmaya göre etkili olma oranı yüzde 86, bu oran birçokları için yeterli değil.
Matt Cain, "Ama bu araştırmaya katılan bazı gönüllüler ilaçlara tamamen bağımlı kalmadı ve bazılarının da HIV pozitif olduğu düşünülüyor. Daha büyük çaplı araştırmalar var ama onların sonuçlarını beklemeliyiz" diyor.
Cain tabletlerini Bangkok'taki yasal bir klinikten internet aracılığıyla satın alıyor. Bu klinik ilacın aynısını aylık yaklaşık 65 dolar gibi bir fiyata satıyor. Tabletin patentli fiyatı ise 10 kat fazlası.
İngiltere ve İskoçya, Prep tedavisini ulusal sağlık hizmetlerine dahil etti. Aralarında Fransa, Avustralya ve Kanada'nın da olduğu bazı ülkelerde de Prep tedavisi uygulanıyor.
Kim ödüyor?
Bu haber yazıldığı sırada Brezilya'da da Prep tedavisinin yüksek risk grupları için bugünden itibaren başlaması planlanıyordu.
İngiltere'de sağlık yetkilileri yaklaşık 10 bin kişide Prep tedavisi uyguluyor.
ABD'de yapılan 3 yıllık denemenin sonuçları, New England of Medicine dergisinde 2010 yılı Kasım ayında yayımlanmış, 'Prep adı verilen yeni tedavi yöntemi' olarak ilk kez adı geçmişti.
Matt Cain, "ABD'ye gittiğimde Grindr (eşcinseller için çöpçatanlık uygulaması) yükleyerek döndüm. Çoğunun statü kısmında 'HIV negatif, Prep alıyor' yazıyordu. Şimdi ise hemen hemen herkes böyle yazıyor" diyor.
2010 yılında yapılan araştırmadan sonra Prep ABD'de yaygın hale geldi. Masraflarını özel sigorta şirketleri karşılıyor.
Sağlık sisteminin devlet tarafından finanse edildiği ülkelerde Prep'in mali yükü tartışma yaratıyor.
Eleştirenler, "Neden prezervatif kullanmak istemeyenlerin mali yükünü halk sırtlanmalı?" diye soruyor.
Matt Cain bunun ayrımcı bir düşünce olduğu kanısında:
"Benim vergilerimin bir kısmı tüp bebek tedavisi gören çiftlere ya da mide kelepçesi takanlara, kürtaja, doğum kontrol haplarına, HPV aşısı olan genç kadınların tedavilerine gidiyor. Heteroseksüel olanların ihtiyaçları karşılanıyor, neden eşcinsellerin de karşılanmasın?"
Cain, dünya genelinde hükümetlerin Prep kullanımıyla da uzun vadede harcamaları düşürebileceğini savunuyor. HIV pozitif olan bir kişinin ömür boyu tedavi masrafları, önleyici haplardan daha yüksek olabiliyor.
Brezilya'nın da Prep tedavisine başlaması bekleniyor.
Ama bazı sağlık yetkilileri, prezervatif kullanımının azalmasıyla eşcinsel erkekler arasında cinsel yolla bulaşan hastalıklarda artış yaşanabileceği uyarısında bulunuyor.
The Attitude dergisi editörü, bu düşüncenin eşcinsel ilişkileri "şeytanlaştırmanın başka bir yolu" olduğu görüşünde:
"Prezervatifsiz cinsel ilişkiye giren çok sayıda heteroseksüel tanıyorum. Hiç kimse onlara böyle tepki göstermiyor.
"Eşcinsel erkekler prezervatifsiz cinsel ilişkiye girdiğinde ise bu ahlaki yargılama mevzu oluyor. Daha zayıf enfeksiyonlardan korumadığı için HIV tedavisi olamayacağınızı söylemek çok saçma."
Matt Cain, Prep'in eşcinsel erkekleri özgürleştirecek ve heteroseksüellerle eşit seviyeye çekecek önemli bir etken olduğunu söylüyor ve sözlerini şöyle noktalıyor:
"Bu iyi bir şey değil mi? Kim korkuyla yaşamak ister ki?"